Konsekwencje zmian w zakresie ochrony konsumentów od 1 stycznia 2023r.

Od 1 stycznia 2023 roku weszły w życie przepisy nowelizujące szereg ustaw, dotyczących ochrony konsumenckiej. Nowelizacji uległa m.in. ustawa o Prawach konsumenta oraz ustawa – Kodeks Cywilny. Zmiany zostały wprowadzone w zawiązku z implementacją przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych („dyrektywa cyfrowa”) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE ( „dyrektywa towarowa”).

Warto przy tej okazji wskazać najistotniejsze zmiany związane z wprowadzonymi przepisami.

Zmiany w ustawie o ochronie praw konsumenta.

Skróceniu uległ termin odpowiedzi na reklamację złożoną przez konsumenta. Dotychczasowe zgodnie z brzmieniem art. 7a ust. 1 ustawy o prawach konsumenta termin ten wyniósł 30 dni. Aktualnie zgodnie z nowym brzmieniem przywołanego artykułu, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, przedsiębiorca jest obowiązany udzielić odpowiedzi na reklamację konsumenta w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania.

Konsekwencja naruszenia wskazanego terminu pozostała niezmienna, tj. zgodnie z ust. 2 omawianego artykułu, jeżeli przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na reklamację w terminie 14 dni, uważa się, że uznał reklamację.

Wskazana nowelizacja niejako zrównała dotychczasową dysproporcję terminową występującą pomiędzy innymi środkami odwoławczymi przysługującymi konsumentowi. Mowa tutaj o gwarancji oraz rękojmi, gdzie termin na odpowiedź wynosi 14 dni, tak samo jak aktualnie w przypadku reklamacji.

Co także istotne, wprowadzono art. 7aa, stanowiący, że przepisy dotyczące konsumenta zawarte w rozdziałach 4, 5a i 5b stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie ma ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Tożsama regulacja została już wcześniej wprowadzona do kodeksu cywilnego, w związku z nowelizacją, dodająca m.in. art. 385⁵ kc, tj.  Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851-3853, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Wprowadzony przepis ma za zadanie zapobieganiu powstawania dysproporcji pomiędzy stronami, które co prawda w świetle prawa są przedsiębiorcami, to jednak umowa zwarta przez jedną ze stron nie jest związana z prowadzoną przez nią działalnością.

Pozostałe zmiany.

Istotnym zmianom uległy także przepisy dotyczące rękojmi oraz terminów przedawnienia roszczeń. W wyniku nowelizacji doszło do rozgraniczenia przepisów dotyczących rękojmi. Do tej pory przepisy dotyczące rękojmi za wady fizyczne i prawne były regulowane materią kodeksu cywilnego, niezależnie od tego, czy dotyczyły konsumentów, czy przedsiębiorców. Kodeks cywilny wyraźnie określał odpowiedzialności i rozgraniczał ją ze względu na podmiot. Nowelizacja przepisów wprowadziła równoległe funkcjonale przepisów o rękojmi zarówno w kodeksie cywilnym (dotyczące przedsiębiorców), jak i w ustawie o prawach kosumenta (dotyczące konsumentów). Od 1 stycznia, w ustawie o prawach konsumenta funkcjonuje nowy rozdział 5A "Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności towaru na konsumenta".

W związku z wprowadzona nowelizację w stosunku do konsumenta zrezygnowano z nazewnictwa „rękojmi”, na rzecz „zgodności towaru z umową”.

Zmianie ulegnie dotychczasowy termin przedawnienia roszczeń konsumenckich. Do tej pory wynosił on 2 lata. Z uwagi jednak na brak możliwości zastosowanie przepisów o rękojmi wynikających z kodeksu cywilnego do stosunków prawnych w obrocie konsumenckim, a co więcej braku uregulowania kwestii przedawnienia w wprowadzonej nowelizacji przepisów o ochronie praw konsumenta, należy odwołać się do zasad ogólnych. Na tej podstawie zgodnie z art. 118 kc, od 1 stycznia 2023 roku termin przedawnienia wskazanych roszczeń wynosić będzie 6 lat.

Zgodnie z nowymi przepisami, zmianie uległ także terminy ciężaru dowodu zgodności towaru z umową. Ciężar ten obciążać będzie przedsiębiorcę nie jak dotychczas rok od wydania rzecz, a dwa lata. Zgodnie z brzmieniem art. 43c ust. 1 ustawy o prawach konsumenta, przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, jest dłuższy. Domniemywa się, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od chwili dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia, o ile nie zostanie udowodnione inaczej lub domniemania tego nie można pogodzić ze specyfiką towaru lub charakterem braku zgodności towaru z umową.

Warto zaznaczyć także że w wyniku nowelizacji wprowadzono tzw. hierarchię ochrony konsumenta. Jeżeli zatem towar będzie niezgodny z umową, konsument w pierwszej kolejności może jedynie zażądać jego naprawy lub wymiany. Dopiero jeżeli doprowadzenie do wymianu towaru lub jego naprawy jest niemożliwe, konsument może żądać obniżenia ceny lub złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Opracował: r.pr. Artur Sośniak